Fotoğrafta temel mantık bir kareyi baz almak ve bunu filme ya da dijital ortama aktarmaktır. Örnek olarak bir ağacın su kenarındaki görüntüsünü bir fotoğraf karesi olarak yakalarsınız. Ancak bunun gibi birden fazla kareyi birden fazla pozlama ile birleştirdiğinizde de tek fotoğrafta farklı anları bir araya getirebilirsiniz. Biz fotoğrafçılıkta bu işlemi yapmaya çoklu pozlama gibi bir isim veriyoruz. Yani birbirinden farklı iki pozun üst üste gelmesi, hatta gereğinde 10 pozun tek bir fotoğraf karesinde üst üste gelmesi ile çoklu pozlama yapabiliyoruz.

Çoklu Pozlama (Çift Pozlama) Nedir?

Birden fazla fotoğraf karesinin üst üste gelmesi ile elde edilen tek karedeki farklı görüntülerin birleşimini genel olarak çoklu pozlama şeklinde adlandırıyoruz. Fakat bu işlem yapılırken çoğu zaman çift pozlama şeklinde yani iki fotoğrafın üst üste gelmesi ile yeni ve daha derin boyutlu bir görüntü elde edilir.

Bu nedenle çoklu pozlama kavramından çok bu işlem için çift pozlama adını da kullanabiliriz. Çift pozlama için bir tanım yapmamız gerekirse, kelime ifadesi ile de anlaşıldığı üzere bir fotoğraf karesini iki defa ışığa bırakma işlemi yapılmasıdır. Çünkü bildiğimiz üzere fotoğrafçılıkta eski temelden bu yana fotoğraf filmi üzerine ışıkla birlikte bir karenin gömülmesi işlemi sağlanır. Eski dönem fotoğrafçılığında fotoğraf filmi kullanılan analog makinelerde aynı film üzerine örneğin 36 adet fotoğraf çekilirdi.

Daha sonrasında aynı fotoğraf filmi tekrar kullanılarak daha önce kullanılmış karelerin üzerine yeniden ışık vurmasıyla farklı bir fotoğraf çekimi yapılırdı. Tahmin edebileceğiniz üzere de bu işlemi gerçekleştirmek için eski dönem analog fotoğrafçılıkta gerçekten çok büyük bir yetenek ihtiyacı bulunuyordu. Günümüzde ise DSLR makinelerde bu işlem makinenin kendi fonksiyonlarına bağlı olarak da çok daha rahat yapılabilmektedir.

Çift pozlama sayesinde iki farklı fotoğraf aynı fotoğraf karesinde birleşirken bu işlemi gerçekleştirmek fotoğrafçılıkta apayrı bir tekniktir. Çünkü fotoğrafçılar farklılık sağlayabilmek açısından fotoğraflarında çift pozlamayı çok uzun yıllardan bu yana denmektedir. Bahsettiğiniz şekilde özellikle günümüzün dijital makinelerinde çok zor bir işlem olmasa dahi birkaç adımı takip ederek ve bazı noktalara özellikle dikkat ederek çift pozlama sonucu elde etmek mümkündür. Farklı bir ayrıntı olarak günümüzde farklı fotoğraf karelerini bilgisayar ortamında özellikle photoshop gibi uygulamalarda birleştirerek çift pozlama sonucu elde eden fotoğraf sanatçıları da yer almaktadır.

Çift Pozlama Nasıl Yapılır?

Teknik olarak bahsettiğimiz şekilde çift pozlama yapabilmek için fotoğrafçılıkta iki farklı teknikten yararlanılır. Öncelikle eğer kullandığınız fotoğraf makinesi halen film içeriyor yani analog fotoğraf çekimi yapıyorsa, film üzerinde uygulanması gereken bir teknik ile çift pozlama yapılabilir.

Yine biraz önce anlattığımız şekilde filmin çekim işlemleri bitirdikten sonra rulo sarılarak tekrar makineye takılır ve her karenin üzerine ikinci bir kare çekme işlemi yapılır. Ancak burada çift pozlama ile iyi bir fotoğraf karesi elde etme noktasında büyük bir risk ile karşılaşılır. Çünkü ortaya çıkacak sonuç ancak ikinci çekimden sonra fotoğraf filminin incelenmesi ile hangi karenin hangi kareyle eşleştiğini gördüğünüzde daha rahat anlaşılabilir.

Analog fotoğraf makinelerinde çift pozlama gerçekleştirmek açısından bazen özel bir düğme dahi eklenmektedir. Bu fonksiyon sayesinde makinede kare ilk fotoğrafta normal bir şekilde çekim yapılarak kullanıldıktan sonra filmde bir sonraki kareye atlanmadan sadece belirli bir düğmeyi kullanarak kurma kolu tekrar kurulur. Bu sayede elde edilen kare üzerinde yeniden çekim yapılır ve sonrasında bir sonraki film karesine geçiş sağlanır. Bu sayede tek film üzerinde çift pozlama yapmak analog makinelerde de daha kolay ve güvenilir olmaktadır.

Analog makinelerde farklı bir teknik anlamında da eğer çoklu pozlama gerçekleştirmek için bahsedilen şekilde bir düğme ya da pim bulunmuyorsa, değişen bir yöntemi kullanmayı tercih edebilirsiniz. Genellikle analog makinelerde filmin bitmesi ile birlikte basılması gereken bir buton yer almaktadır.

Bu buton sayesinde bitmiş olan film geri sarılır ve makineden rahatlıkla çıkarılabilir. Eğer kullanacağınız film üzerinde çoklu pozlama gerçekleştirmek istiyorsanız, sarma işlemi yapmamak için sarma kolunu açık bırakmanız ve sonrasında da filmin sarma yönüne ters olacak şekilde sabit hale getirmeniz gerekecektir. Bu sayede sarma işlemini sabit bir hale getirdiğinizde tek bir kareye ayarlamış olduğunuz film üzerinde yeniden çekim yaparak çift pozlama sonucu elde edebilirsiniz.

Günümüzün dijital makinelerinde çoklu pozlama işlemi gerçekleştirmek ise analog makinelere göre çok daha pratik bir yapıya sahip olmaktadır. Çünkü bugün birçok farklı fotoğraf makinesi markası ürettiği modellerde farklı bir teknoloji olarak çift pozlama için özel fonksiyonlar ile kullanıcıya avantaj sunmaktadır. Örneğin çoklu pozlama gerçekleştirebileceğiniz fotoğraf makineleri arasında Nikon veya Fujifilm tarafından üretilmiş makineler gibi birçok cihaz yer almaktadır. Kullanacağımız bu dijital makinelerde de kamera ayarlarını gerçekleştirdikten sonra çift pozlama işlemini sağlayabilirsiniz.

Çift pozlama için dijital makinelerde önce kamera ayarlarına girerek çoklu pozlama modunu aktif etmeniz gerekecektir. Bu ayarlar içerisinde de size kaç kare fotoğraf çekmek istediğinizi soracaktır ve burada çift pozlama için 2 ya da daha fazla bir sayı seçerek çoklu pozlama ayarı sağlayabilirsiniz.

Eğer 2 adet fotoğraf ile çoklu pozlama yapmak istiyorsanız, seçtiğiniz bu ayar ile birlikte tekniği uygularken çektiğiniz diğer pozları koruma altına almanız gerekecektir. Bu açıdan da diğer pozları korumak için tüm pozları koru sekmesi açık olduktan sonra fotoğrafları çektiğinizde makine bu kareleri üst üste tutacaktır ve çekim ardından da kamera ekranından fotoğrafları kontrol etmeniz mümkün olacaktır.

Birden Çok Pozlama İçin Kullanılabilecek Malzemeler

Profesyonel fotoğrafçıların ortaya koyduğu eserler sayesinde hayran kaldığınız ve bizzat uygulamak istediğiniz çoklu pozlama için siz de hem analog hem dijital fotoğrafçılıkta farklı ihtiyaçlarınızı karşılamalısınız. Bu konuda öncelikle analog fotoğraf makineleri kullanımını tercih edecekseniz, size özellikle çoklu pozlama avantajı sağlayan Diana Mini veya Smena 8M gibi makineleri önerebilirim.

Hatta bu makineler ile birlikte 100 ISO kapsamında Fuji Superia 100 35mm ya da  Kodak Gold 100 35mm film ürünlerini kullanmayı tercih edebilirsiniz. Çoklu pozlama için iyi bir analog fotoğraf makinesi ve iyi bir fotoğraf filmi elde etme konusunda aslında internette çok daha geniş araştırmalar yaparak çok daha yüksek fiyatlarda ekipmanlara da ulaşabilirsiniz. Üstelik bulabileceğiniz bazı ekipmanlar çok daha pratik bir kullanım ya da tam tersi çok daha zor bir kullanım ortaya koyabilir. 

Çoklu Pozlama Yaparken Nelere Dikkat Edilmeli

Çoklu pozlama gerçekleştirmek için mutlak bir şekilde ışığı iyi alabileceğiniz ve istediğiniz doğru kareleri yakalayabileceğiniz anlara önem vermeniz gerekecektir. Üstelik örnek olarak renklerle dolu bir duvarın çekimini gerçekleştirdikten sonra ikinci pozlamada daha sade bir kareyi ilk karenin üstüne bindirmek gibi ayrıntılara dikkat etmeniz gerekecektir.

Çoklu pozlamada birbirine uyan ve birbirinin arkasında bulunduğunda anlam ifade edebilen kareleri yakalamak önemlidir. Önemli olan nokta en az çift pozlama ile birlikte artabilecek sayıda pozlamayı üst üste bindirdiğinizde ışığın ve görüntünün birbirini tamamlayacak bir yapıda olabilmesi için dikkat edilmesidir.

Fotoğrafçılıkta çokluk pozlama yaratıcılığa büyük bir katkı sağlar ve fotoğrafçılıktaki görüş yeteneğini geliştirmeye yardımcı olur. Bu çalışmalara ilk başladığınızda elbette elde edeceğiniz sonuçlar tatmin edici olmayabilir. Ancak verilen teknikleri düzenli bir şekilde uygulayarak her seferinde daha iyi sonuçlara ulaşılabilir ve bu işten gerçekten çok daha fazla zevk alabilirsiniz.

Bir sonraki yazıda görüşmek üzere,

Anıl UZUN